Ăn phải nước bọt chó có nguy hiểm không?

Bạn có biết rằng trung bình mỗi năm ở Việt Nam có hơn 400.000 người bị chó cắn, và trong số đó có khoảng 100 trường hợp tử vong do bệnh dại? Đây là con số đáng báo động về nguy cơ sức khỏe khi tiếp xúc với chó, đặc biệt là nước bọt của chúng. Mặc dù chó được xem là bạn thân thiết của con người, nhưng nước bọt chó lại chứa nhiều loại vi khuẩn có hại, có thể gây ra các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm nếu xâm nhập vào cơ thể. Vậy ăn phải nước bọt chó có nguy hiểm không? Làm thế nào để phòng tránh và xử lý khi bị chó liếm hoặc vô tình nuốt phải nước bọt chó? Hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về vấn đề này qua bài viết dưới đây.

Nguyên nhân và cơ chế lây nhiễm qua nước bọt chó

Nước bọt chó là một môi trường lý tưởng cho sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Khi chó liếm hoặc cắn, những mầm bệnh này có thể xâm nhập vào cơ thể người qua vết thương hở, niêm mạc hoặc đường tiêu hóa, gây ra các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm.

Vi khuẩn có trong nước bọt chó

Trong nước bọt chó có chứa hàng trăm loại vi khuẩn khác nhau, trong đó có nhiều loại gây bệnh cho người như:

• Pasteurella multocida: Gây viêm da, viêm mô tế bào, nhiễm trùng huyết.
• Staphylococcus aureus: Gây viêm da, áp xe, viêm phổi, nhiễm trùng vết mổ.
• Streptococcus sp.: Gây viêm họng, viêm phổi, viêm màng não, sốc nhiễm khuẩn.
• Capnocytophaga canimorsus: Gây nhiễm trùng huyết, hoại tử chi, viêm màng não.
• Bartonella henselae: Gây bệnh cat-scratch, viêm hạch, sốt, đau cơ.
• Leptospira sp.: Gây bệnh Leptospirosis, viêm gan, viêm thận, xuất huyết.

Ngoài ra, nước bọt chó cũng có thể chứa một số loại virus như virus bệnh dại, virus cúm, virus viêm gan… và ký sinh trùng như Giardia, Cryptosporidium, giun móc/tóc…

Cách thức lây lan qua tiếp xúc trực tiếp

Có nhiều cách mà vi khuẩn trong nước bọt chó có thể lây sang người, bao gồm:

• Bị chó cắn hoặc liếm vào vết thương hở: Vi khuẩn sẽ xâm nhập trực tiếp qua vết thương và gây nhiễm trùng.
• Bị chó liếm vào niêm mạc như mắt, mũi, miệng: Vi khuẩn có thể bám vào niêm mạc và gây viêm nhiễm tại chỗ hoặc toàn thân.
• Ăn/uống phải thức ăn hoặc nước bị nhiễm nước bọt chó: Vi khuẩn sẽ theo đường tiêu hóa xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh.
• Tiếp xúc gián tiếp qua đồ vật bị nhiễm nước bọt chó như bát ăn, đồ chơi, chăn gối…

Mức độ lây nhiễm phụ thuộc vào số lượng và độc lực của vi khuẩn, sức đề kháng của người bị nhiễm và thời gian tiếp xúc. Trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và người suy giảm miễn dịch thường dễ bị nhiễm bệnh hơn.

Những tình huống dễ xảy ra khi ăn phải nước bọt chó

Có nhiều tình huống mà người nuôi chó hoặc tiếp xúc với chó có thể vô tình ăn phải nước bọt chó như:

• Cho chó ăn chung bát hoặc dùng chung đồ ăn với chó.
• Hôn hoặc để chó liếm vào miệng, mặt.
• Ăn/uống thức ăn thừa của chó hoặc bị chó ăn vụng.
• Không rửa tay sau khi vuốt ve, chơi đùa với chó.
• Ngủ chung giường hoặc để chó liếm chăn gối, quần áo.

Những hành vi này tuy có vẻ vô hại và thể hiện sự gần gũi với chó, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Biến chứng sức khỏe do tiếp xúc với nước bọt chó

Khi vi khuẩn từ nước bọt chó xâm nhập vào cơ thể người, chúng có thể gây ra nhiều loại bệnh nhiễm trùng nguy hiểm, từ nhẹ đến nặng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn từ nước bọt chó

Một số bệnh nhiễm trùng phổ biến do vi khuẩn từ nước bọt chó gây ra bao gồm:

• Nhiễm trùng vết cắn/liếm: Gây sưng, đau, mưng mủ, lở loét tại chỗ.
• Viêm da và mô tế bào: Gây sưng, đỏ, nóng, đau và mưng mủ ở vùng da bị nhiễm.
• Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn xâm nhập vào máu gây sốt cao, rét run, tụt huyết áp, suy đa tạng.
• Viêm màng não: Gây đau đầu, sốt, cứng gáy, co giật, hôn mê.
• Viêm phổi: Gây ho, khó thở, đau ngực, sốt.
• Viêm gan, viêm thận: Gây vàng da, suy gan, suy thận.
• Hoại tử chi: Gây tắc mạch, thiếu máu, hoại tử và đe dọa cụt chi.

Ngoài ra, một số bệnh nhiễm trùng khác như viêm hạch, viêm khớp, viêm mắt, viêm tai… cũng có thể do vi khuẩn từ nước bọt chó gây ra.

Rủi ro cho người có sức đề kháng yếu

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc các bệnh nhiễm trùng do nước bọt chó bao gồm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi: Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị nhiễm bệnh.
• Người cao tuổi trên 65: Sức đề kháng suy giảm, mắc bệnh mạn tính.
• Phụ nữ mang thai: Thay đổi miễn dịch và dễ bị nhiễm trùng.
• Người suy giảm miễn dịch: Do bệnh lý như HIV, ung thư hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch.
• Người mắc bệnh mạn tính: Như tiểu đường, bệnh gan, thận, phổi…

Những người này cần đặc biệt thận trọng khi tiếp xúc với chó và cần được theo dõi, chăm sóc y tế kịp thời nếu có dấu hiệu nhiễm trùng.

Triệu chứng thường gặp khi nhiễm vi khuẩn từ chó

Khi bị nhiễm vi khuẩn từ nước bọt chó, người bệnh thường có các triệu chứng sau:

• Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi.
• Đau, sưng, mưng mủ vùng bị cắn/liếm.
• Phát ban, mẩn ngứa, nổi mề đay.
• Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn.
• Đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa.
• Đau khớp, đau cơ, cứng cổ.
• Khó thở, ho, đau ngực.
• Vàng da, vàng mắt, suy gan, suy thận.

Nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu trên sau khi tiếp xúc với nước bọt chó, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời, tránh để bệnh trở nặng và gây biến chứng nguy hiểm.

Phân tích trường hợp cụ thể ở Việt Nam

Ở Việt Nam, tình trạng người bị chó cắn và lây nhiễm bệnh do nước bọt chó khá phổ biến do thói quen nuôi chó tự do, thiếu kiểm soát và ý thức phòng bệnh của người dân.

Các ca nhiễm bệnh do nước bọt chó ở Việt Nam

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận khoảng 400.000 ca bị chó cắn, trong đó có 100-150 trường hợp tử vong do bệnh dại. Bên cạnh đó, nhiều ca nhiễm trùng do vi khuẩn từ nước bọt chó cũng được báo cáo như:

• Năm 2020, một bé gái 5 tuổi ở Hà Nội tử vong do nhiễm khuẩn huyết sau khi bị chó nhà liếm vào vết thương hở.
• Năm 2019, một phụ nữ 62 tuổi ở Đắk Lắk bị hoại tử chi và suýt mất cánh tay do nhiễm trùng Capnocytophaga sau khi bị chó cắn.
• Năm 2018, một bé trai 3 tuổi ở Bình Dương bị viêm màng não do nhiễm Streptococcus từ nước bọt của chó cưng.
• Năm 2017, một thanh niên 28 tuổi ở TP.HCM tử vong do nhiễm Leptospira sau khi vô tình ăn phải thức ăn dính nước bọt chó.

Đây chỉ là một số trường hợp điển hình cho thấy mức độ nguy hiểm của việc tiếp xúc với nước bọt chó và sự cần thiết phải nâng cao nhận thức phòng bệnh của cộng đồng.

Nguy cơ lây nhiễm bệnh dại qua nước bọt chó

Bệnh dại là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus dại gây ra, lây lan qua vết cắn hoặc nước bọt của động vật bị bệnh, đặc biệt là chó. Khi virus dại từ nước bọt chó xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hoặc niêm mạc, chúng sẽ di chuyển theo dây thần kinh đến não và gây ra các triệu chứng như:

• Sợ nước, sợ gió, sợ ánh sáng.
• Kích thích, hung hăng, co giật.
• Liệt cơ, rối loạn ý thức, hôn mê.
• Tử vong do suy hô hấp và suy đa tạng.

Hiện tại, bệnh dại vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và gần như luôn gây tử vong nếu không được tiêm phòng kịp thời. Ở Việt Nam, tỷ lệ tử vong do bệnh dại chiếm khoảng 0,03-0,04% số ca bị chó cắn hàng năm. Vì vậy, việc tiêm phòng bệnh dại cho cả người và chó nuôi là biện pháp quan trọng nhất để phòng chống bệnh.

Mức độ phổ biến của các bệnh truyền nhiễm từ chó

Ngoài bệnh dại, nhiều bệnh truyền nhiễm khác cũng có thể lây từ chó sang người qua nước bọt, vết cắn hoặc tiếp xúc gần như:

• Bệnh giun chó mèo: Do ấu trùng giun trong phân chó gây nhiễm, có thể gây ho, sốt, đau bụng, nổi mẩn.
• Bệnh ghẻ: Do ve ghẻ Sarcoptes trên da chó gây nhiễm, gây ngứa ngáy, nổi mụn nước, viêm da.
• Bệnh nấm da: Do nấm Microsporum và Trichophyton trên da, lông chó gây nhiễm, gây nấm da đầu, nấm móng, nấm thân.
• Bệnh leptospirosis: Do vi khuẩn Leptospira trong nước tiểu chó gây nhiễm, gây sốt, đau cơ, vàng da, suy gan thận.
• Bệnh sán dây: Do ấu trùng sán dây trong thịt, nội tạng chó gây nhiễm, gây đau bụng, tiêu chảy, thiếu máu, rối loạn thần kinh.

Mặc dù tỷ lệ mắc các bệnh này ở người không cao bằng bệnh dại, nhưng chúng vẫn gây ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Vì vậy, ngoài việc tiêm phòng và kiểm soát bệnh dại, cần có các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời cho các bệnh truyền nhiễm khác từ chó.

Biện pháp phòng ngừa và ứng phó

Để phòng tránh nguy cơ nhiễm bệnh do tiếp xúc với nước bọt chó, cần áp dụng một số biện pháp sau:

Cách hạn chế tiếp xúc với nước bọt chó

• Không hôn hoặc để chó liếm vào mặt, miệng, vết thương hở.
• Không ăn chung, uống chung hoặc dùng chung đồ dùng với chó.
• Rửa tay bằng xà phòng sau khi vuốt ve, chơi đùa hoặc chăm sóc chó.
• Giữ vệ sinh sạch sẽ cho chó và môi trường sống của chúng.
• Đeo rọ mõm hoặc xích chó khi đi ra ngoài để tránh bị cắn hoặc liếm.

Xử lý khi bị chó liếm vào miệng hoặc vùng nhạy cảm

Nếu không may bị chó liếm vào miệng, mắt, mũi hoặc vết thương hở, cần:

• Rửa sạch vùng bị liếm bằng nước sạch và xà phòng kháng khuẩn trong ít nhất 5 phút.
• Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc nước súc miệng có chứa chlorhexidine.
• Rửa mắt bằng nước muối sinh lý hoặc nước nhỏ mắt trong 10-15 phút.
• Sát trùng vết thương bằng cồn 70 độ hoặc betadine và băng kín lại.
• Theo dõi các dấu hiệu nhiễm trùng và đi khám bác sĩ nếu cần thiết.

Tiêm phòng bệnh dại cho chó và con người

Tiêm phòng bệnh dại là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ cả chó và con người trước nguy cơ lây nhiễm virus dại qua nước bọt. Cần tuân thủ lịch tiêm phòng như sau:

• Với chó: Tiêm mũi đầu tiên lúc 2-3 tháng tuổi, nhắc lại mỗi năm một lần.
• Với người: Tiêm 3 mũi cơ bản vào ngày 0, 7, 21 hoặc 28. Nếu bị chó nghi dại cắn, cần tiêm thêm 2 mũi vào ngày 0 và 3 sau phơi nhiễm.

Ngoài ra, cũng nên tiêm phòng các bệnh truyền nhiễm khác cho chó như cúm, viêm gan, parvo… theo hướng dẫn của bác sĩ thú y.

Khuyến cáo từ chuyên gia y tế

Để phòng tránh và giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh do nước bọt chó, các chuyên gia y tế khuyến cáo người nuôi chó cần:

Ý kiến bác sĩ về nguy cơ sức khỏe khi tiếp xúc với chó

Theo BS. Trần Văn Độ – Trưởng khoa Bệnh Nhiệt đới BV Bạch Mai, việc nuôi chó mang lại nhiều lợi ích về sức khỏe và tinh thần cho con người. Tuy nhiên, chó cũng là nguồn lây nhiễm của nhiều bệnh nguy hiểm qua tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. Vì vậy, người nuôi chó cần có kiến thức và thực hành đúng cách để bảo vệ sức khỏe cho cả chó và chính mình, bao gồm:

• Tiêm phòng đầy đủ và định kỳ cho chó.
• Giữ vệ sinh sạch sẽ cho chó và môi trường sống.
• Hạn chế tiếp xúc gần và không để chó liếm vào người.
• Rửa tay sau khi tiếp xúc với chó hoặc chất thải của chúng.
• Đi khám bác sĩ ngay khi có dấu hiệu nhiễm trùng sau khi bị chó cắn hoặc liếm.

Những lưu ý về vệ sinh sau khi tiếp xúc với chó

Theo TS. Nguyễn Hồng Hà – Viện Vệ sinh Dịch tễ TW, để phòng tránh lây nhiễm bệnh từ chó, cần chú ý:

• Luôn rửa tay bằng xà phòng và nước sạch sau khi vuốt ve, cho ăn hoặc chơi với chó.
• Không chạm tay lên mắt, mũi, miệng khi tay chưa rửa sạch.
• Thay và giặt riêng quần áo, khăn, chăn gối nếu bị chó liếm hoặc nằm lên.
• Vệ sinh và khử trùng thường xuyên bát ăn, đồ chơi, chuồng trại của chó.
• Dọn và xử lý phân, nước tiểu của chó đúng cách, tránh để lây lan mầm bệnh.

Khuyến cáo về chăm sóc sức khỏe cho người nuôi chó

Theo PGS.TS Trần Đắc Phu – Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, người nuôi chó cần chủ động chăm sóc sức khỏe cho bản thân và gia đình bằng cách:

• Đi khám sức khỏe định kỳ 6-12 tháng/lần để phát hiện sớm các bệnh lý.
• Tiêm phòng bệnh dại và uốn ván nếu có nguy cơ cao.
• Tăng cường miễn dịch bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, tập thể dục và nghỉ ngơi đầy đủ.
• Đeo găng tay và khẩu trang khi chăm sóc chó bệnh hoặc xử lý chất thải của chúng.
• Không tự ý điều trị khi bị chó cắn hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, cần đến ngay cơ sở y tế.

Bằng cách tuân thủ các khuyến cáo trên, người nuôi chó có thể phòng tránh hiệu quả nguy cơ lây nhiễm bệnh và đảm bảo sức khỏe cho cả chó và con người.

Tâm lý xã hội và sự hiểu biết về nguy cơ

Mặc dù đã có nhiều cảnh báo về nguy cơ sức khỏe khi tiếp xúc với nước bọt chó, nhưng nhận thức của cộng đồng về vấn đề này vẫn còn hạn chế và thiếu thống nhất.

Nhận thức của cộng đồng về nước bọt chó

Theo một khảo sát của Viện Vệ sinh Dịch tễ TW năm 2019 trên 1000 người nuôi chó tại Hà Nội và TP.HCM:

• 60% cho rằng việc để chó liếm không gây hại gì cho sức khỏe.
• 45% thường xuyên hôn hoặc để chó liếm vào mặt, miệng.
• 70% không rửa tay sau khi tiếp xúc hoặc cho chó ăn.
• 80% không biết hoặc hiểu sai về các bệnh lây truyền từ chó sang người.

Kết quả này cho thấy đa số người nuôi chó chưa có nhận thức đúng và đầy đủ về mối nguy từ nước bọt chó, dẫn đến thói quen nuôi dưỡng và tiếp xúc thiếu an toàn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm bệnh.

Các câu chuyện thực tế ảnh hưởng đến tâm lý nuôi chó

Một số câu chuyện bi kịch do nhiễm bệnh từ nước bọt chó được lan truyền trên mạng xã hội và báo chí đã gây hoang mang và lo lắng cho nhiều người nuôi chó, thậm chí dẫn đến tâm lý sợ hãi và xa lánh chó. Điển hình như:

• Câu chuyện cậu bé 7 tuổi tử vong vì bệnh dại sau khi bị chó cưng cắn ở Hưng Yên năm 2020.
• Câu chuyện người phụ nữ bị cắt cụt 2 chân và 1 tay vì nhiễm khuẩn huyết do chó liếm vết thương ở Thái Nguyên năm 2019.
• Câu chuyện bé gái 3 tuổi suýt mù mắt vì bị chó liếm vào mắt ở Đồng Nai năm 2018.

Những câu chuyện này một mặt giúp nâng cao cảnh giác của cộng đồng về nguy cơ từ nước bọt chó, nhưng mặt khác cũng gây tác động tiêu cực đến tâm lý yêu thương và chăm sóc chó. Vì vậy, cần có sự truyền thông và hướng dẫn phù hợp để giúp mọi người vừa bảo vệ sức khỏe, vừa duy trì mối quan hệ tốt đẹp với thú cưng.

Tác động của thông tin sai lệch đến sức khỏe cộng đồng

Bên cạnh sự thiếu hiểu biết, một số quan niệm và thông tin sai lệch về nước bọt chó cũng góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh cho cộng đồng, như:

• Quan niệm cho rằng nước bọt chó có tác dụng sát trùng, chữa lành vết thương.
• Quan niệm cho rằng chó nhà nuôi khỏe mạnh thì không thể lây bệnh cho người.
• Thông tin cho rằng đã tiêm phòng bệnh dại thì có thể để chó liếm thoải mái.
• Thông tin cho rằng việc hôn và để chó liếm vào người là cách thể hiện tình yêu thương.

Những quan niệm và thông tin sai lệch này khiến nhiều người chủ quan, lơ là trong phòng bệnh và tiếp xúc với nước bọt chó, từ đó làm tăng số ca nhiễm bệnh và gánh nặng y tế. Vì vậy, các cơ quan chức năng và chuyên gia cần tăng cường truyền thông, giáo dục để giúp cộng đồng hiểu đúng, hiểu đủ và thực hành phù hợp trong phòng chống bệnh lây truyền từ chó.

Tóm lại, ăn phải nước bọt chó có thể gây ra nhiều nguy cơ sức khỏe do sự lây nhiễm của các loại vi khuẩn, virus và ký sinh trùng gây bệnh. Mặc dù không phải trường hợp nào cũng dẫn đến nhiễm bệnh, nhưng việc tiếp xúc với nước bọt chó vẫn tiềm ẩn những rủi ro không thể lường trước, đặc biệt là với những người có sức đề kháng yếu như trẻ em, người già và người mắc bệnh mạn tính.

Để phòng tránh nguy cơ nhiễm bệnh từ nước bọt chó, mỗi người cần nâng cao ý thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa cần thiết như hạn chế tiếp xúc trực tiếp, giữ vệ sinh sạch sẽ, xử lý đúng cách khi bị chó liếm và tiêm phòng bệnh dại đầy đủ. Đồng thời, cộng đồng cũng cần có sự chung tay và hỗ trợ từ các cơ quan chức năng trong việc truyền thông, giáo dục và quản lý vấn đề nuôi chó an toàn.

Với sự hiểu biết và thực hành đúng đắn, chúng ta hoàn toàn có thể vừa nuôi dưỡng tình cảm gắn bó với chó, vừa bảo vệ sức khỏe và an toàn cho bản thân và gia đình. Hãy là những người chủ thông thái và có trách nhiệm, để mối quan hệ giữa người và chó luôn là nguồn hạnh phúc và niềm vui bất tận trong cuộc sống.

Khám Phá Động Vật

Khám phá động vật: Cung cấp thông tin chi tiết, hình ảnh và video về các loài động vật, từ hoang dã đến hiếm gặp, giúp bạn khám phá và bảo vệ thiên nhiên.